Zostały orzeczone alimenty, a mimo to drugi rodzic ich nie płaci? Obecnie nie jest to niestety rzadka sytuacja, a niepłacenie alimentów na swoje dzieci jest coraz bardziej powszechne. Według ostatnich badań blisko 300 tys. Polaków nie płaci na utrzymanie swoich dzieci i z roku na rok liczba ta wzrasta. Co, więc możesz zrobić w takiej sytuacji?
Od czego zacząć gdy rodzic nie płaci alimentów?
W pierwszej kolejności możesz zacząć od skontaktowania się z rodzicem niepłacącym alimentów. Może brak zapłaty wynika z przejściowych problemów finansowych lub aktualnej sytuacji osobistej. Jest to zasadne zwłaszcza w sytuacji, gdy wcześniej na bieżąco płacił raty alimentacyjne.
Jeżeli jednak sytuacja niepłacenia alimentów się powtarza lub rodzic nie płaci alimentów od dłuższego czasu, możesz pomyśleć nad innymi rozwiązaniami.
Jeżeli alimenty nie były wcześniej uregulowane w drodze orzeczenia sądowego, a jedynie w drodze Waszych ustaleń warto pomyśleć o uzyskaniu takiego orzeczenia. Wskazówki, jak złożyć pozew o alimenty i jakich dokumentów będziesz potrzebować, znajdują się tutaj: https://adwokat-michorczyk.pl/jak-przygotowac-sie-do-sprawy-o-alimenty/
Jak wyegzekwować alimenty przez komornika?
Jeżeli masz orzeczenie sądu ustalające alimenty lub zatwierdzoną przez sąd ugodę zawartą przed mediatorem możesz od razu skierować sprawę do komornika. Wystarczy, że masz ww. orzeczenia sądu wraz z nadaną klauzulą wykonalności. Wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego nie wymaga od Ciebie wypełniania żadnego specjalnego formularza. We wniosku musisz wskazać dane dłużnika i wysokość zasądzonych alimentów oraz dołączyć oryginał tytułu wykonawczego. Od wniosku nie musisz uiszczać żadnej opłaty, a całe postępowanie jest bezpłatne.
We wniosku warto, abyś zawarła wszelkie informacje, które masz na temat sytuacji majątkowej drugiej strony — gdzie pracuje, czy ma samochód lub nieruchomości, numer rachunku bankowego itd. Komornik i tak będzie w stanie ustalić te informacje, ale jeżeli zawrzesz je już we wniosku, znacznie przyśpieszy to całe postępowanie. Co ważne długi alimentacyjne mają pierwszeństwo przed wszelkimi innymi zobowiązaniami, więc te długi będą egzekwowane w pierwszej kolejności. Komornik ma odpowiednie narzędzia do egzekwowania alimentów, takie jak zajęcie wynagrodzenia, kont bankowych czy ruchomości dłużnika. Na każdym etapie postępowania możesz też przekazywać komornikowi informacje, jakie zdobędziesz o sytuacji majątkowej dłużnika np. dowiesz się, że kupił samochód itp.
Czy niepłacenie alimentów to przestępstwo?
Tak, tzw. niealimentacja jest przestępstwem zgodnie z art. 209 Kodeksu karnego. Aby wszcząć takie postępowanie, możesz złożyć zawiadomienie (pisemnie lub ustnie) do prokuratury o możliwości popełnienia przestępstwa.
Niealimentacja definiowana jest, jako uchylanie się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego, co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem, albo inną umową. Łączna wysokość powstałych zaległości ma stanowić równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych. Za niealimentację grozi grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienie wolności do roku. W przypadku gdy brak zapłaty alimentów naraża dziecko na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, rodzic podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Pamiętaj jednak, że nie każde niepłacenie alimentów będzie automatycznie przestępstwem. Dla skazania za przestępstwo niealimentacji określone w art. 209 § 1 k.k. nie wystarczy samo potwierdzenie, że oskarżony nie płaci alimentów, do których łożenia był zobowiązany, lecz konieczne jest równoczesne ustalenie, iż od tego obowiązku „uchyla się”, przy czym uchylanie się od obowiązku łożenia na rzecz osoby uprawnionej do alimentów zachodzi wtedy, gdy zobowiązany mając obiektywną możliwość wykonywania tego obowiązku, nie dopełnia go ze złej woli. W szczególności ma to miejsce wtedy, kiedy wykazuje negatywny stosunek psychiczny do wykonywania ciążącego na nim obowiązku, co sprawia, że mimo obiektywnej możliwości jego wykonania, obowiązku tego umyślnie nie wypełnia, gdyż wypełnić go nie chce lub też lekceważy (Wyrok SN z 10.05.2023 r., II KK 135/23, LEX nr 3563358).
Czy można w inny sposób uzyskać zapłatę alimentów?
Jeżeli mimo skierowania sprawy do komornika rodzic dalej nie płaci alimentów, możesz złożyć wniosek do Funduszu Alimentacyjnego. Świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego wynoszą obecnie maksymalnie 500 zł (planowane jest podwyższenie tej kwoty do 1.000 zł). Fundusz Alimentacyjny wypłaca alimenty osobom uprawnionym, a następnie sam dochodzi roszczeń od dłużnika. Świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego są przyznawane okresowo. Okres świadczeniowy trwa od dnia 1 października do dnia 30 września następnego roku.
Świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego możesz uzyskać, jeżeli spełniasz tzw. kryterium dochodowe. W obecnym okresie świadczeniowym tj. 2023/2024 jest to kwota 1209 zł netto na osobę w rodzinie.
Czy można dochodzić alimentów od dziadków?
Zgodnie z prawem, dziadkowie będą zobowiązani są do alimentacji wnuków, jeżeli ich rodzice uchylają się od łożenia na ich utrzymanie. Alimenty od dziadków są traktowane przez sądy jako subsydiarne. Możesz ich, więc dochodzić w dalszej kolejności, a pierwszym zobowiązanym zawsze będzie drugi rodzic.
Zgodnie z art. 132 k.r.o. obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe, lub połączone z nadmiernymi trudnościami.
Co do zasady sądy zasądzają alimenty od dziadków w wysokości mniejszej niż świadczenie, do którego zobowiązany jest rodzic. Ponadto przysługują one dopiero wtedy, gdy dziecko znajduje się w niedostatku (art. 133 § 2 k.r.o.). Aby dochodzić alimentów od dziadków, musisz złożyć odrębny pozew przeciwko nim o alimenty do sądu.
Co jeszcze grozi za niepłacenie alimentów?
a) Uznanie za niegodnego dziedziczenia
Od 15 listopada 2023 roku ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie swoistej „kary” za uchylanie się od alimentów w art. 928 § 1 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli m.in. uporczywie uchylał się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem, albo inną umową. Spadkobierca-rodzic niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia — czyli w praktyce sytuacja jest taka, jakby nie dożył otwarcia spadku. Niepłacący alimentów rodzic w takiej sytuacji nie będzie mógł dziedziczyć po dziecku, na którego utrzymanie nie łożył.
Jednakże niegodność dziedziczenie będzie trzeba wykazać przed sądem. Dobrze jest zbierać wcześniej odpowiednie dowody, które później musisz przedstawić, jak np. wyrok karny za niealimentację.
b) Utrata prawa jazdy
Musisz także wiedzieć o konsekwencjach niepłacenia alimentów na gruncie prawa administracyjnego. Za niepłacenie alimentów można bowiem utracić prawo jazdy, co często jest dla niektórych bardziej dotkliwą karą niż egzekucja komornicza.
Starosta wyda decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy wówczas, gdy spełnione zostaną dwie przesłanki. Pierwszą z nich jest wydanie ostatecznej decyzji o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Drugą — wystąpienie przez organ właściwy tj. opiekę społeczną z wnioskiem do starosty o zatrzymanie prawa jazdy. W razie zaistnienia przesłanek z art. 5 ust. 3b ustawy z 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów starosta ma obowiązek wydać decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy.
Stan prawny: 6 lipca 2024 roku
Uwaga! Niniejszy post nie stanowi porady prawnej. Pamiętaj, że każda sprawa jest inna. W zależności od okoliczności w Twojej sprawie może być konieczne podjęcie szczególnych działań. Jeżeli masz wątpliwości, co należy zrobić w Twojej sytuacji, powinieneś skonsultować się z adwokatem.
