Kontakty dzieci z dziadkami to temat, który budzi wiele emocji i wątpliwości, szczególnie w sytuacjach, gdy rodzice nie zgadzają się na te spotkania. Relacje między dziadkami a wnukami są równie ważne jak te z rodzicami, ale zdarza się, że konflikty rodzinne prowadzą do ograniczenia lub uniemożliwienia kontaktów.
W tym artykule omówimy, jakie prawa mają dziadkowie względem swoich wnuków, w jakich sytuacjach mogą walczyć o te kontakty, a także, jak wygląda procedura w sądzie w takich sprawach.
Czy dziadkowie mają prawo do kontaktów z wnukami?
Tak, dziadkowie mają prawo do utrzymywania kontaktów z wnukami, szczególnie gdy jest to w interesie dziecka. W polskim prawie, choć nie ma ogólnej zasady, która przyznaje dziadkom automatyczne prawo do kontaktów, sąd rodzinny może je ustalić, jeżeli uzna, że takie kontakty są zgodne z dobrem dziecka.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje kwestie kontaktów nie tylko między dzieckiem a rodzicami, ale także z innymi członkami rodziny. Zgodnie z art. 1136 k.r.o., prawo do kontaktów przysługuje także dziadkom, rodzeństwu, powinowatym w linii prostej oraz innym osobom, które przez dłuższy czas sprawowały pieczę nad dzieckiem.
W sytuacjach, gdy rodzice uniemożliwiają spotkania z dziadkami, ci ostatni mają prawo ubiegać się o sądowe ustalenie tych kontaktów.
Jakie formy kontaktu mogą zostać ustalone?
Sąd może wskazać różne formy kontaktów między dzieckiem a dziadkami, zależnie od okoliczności i potrzeb dziecka. Mogą to być:
-
odwiedziny w domu dziadków,
-
spotkania poza domem (np. w parku, na spacerze),
-
rozmowy telefoniczne lub wideorozmowy,
- wspólne wyjazdy i wakacje.
Co zrobić, jeśli rodzice nie zgadzają się na kontakty?
W przypadku, gdy rodzice nie wyrażają zgody na kontakty dziecka z dziadkami, warto spróbować rozwiązać sytuację polubownie.
W tym celu można:
-
zorganizować mediację, czyli próbę załatwienia sprawy przy pomocy osoby trzeciej (mediatora),
-
ustalić, czy są jakieś szczególne powody, które uniemożliwiają te kontakty,
-
skontaktować się z prawnikiem w celu uzyskania porady prawnej,
Jeśli te próby nie przyniosą rezultatu, dziadkowie mogą złożyć wniosek do sądu o ustalenie kontaktów z dzieckiem. W takiej sytuacji sąd podejmuje decyzję, która będzie przede wszystkim uwzględniać dobro dziecka i jego prawo do kontaktu I budowania relacji z najbliższą rodziną.
Co sąd bierze pod uwagę przy ustalaniu kontaktów?
Sąd kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka, oceniając, czy kontakt z dziadkami będzie korzystny dla dziecka i czy ma to pozytywny wpływ na jego rozwój emocjonalny i społeczny.
Sąd bierze pod uwagę:
-
dotychczasowe relacje między dzieckiem a dziadkami,
-
wiek i stopień rozwoju dziecka,
-
możliwość realizacji kontaktów w praktyce (np. odległość, warunki życia),
-
ewentualne problemy I konflikty w rodzinie, które mogłyby wpłynąć na te relacje.
W wielu przypadkach sądy przychylają się do wniosków dziadków, zwłaszcza gdy wcześniej mieli oni bliską relację z wnukami. Jednak nie jest to reguła – wnioski mogą zostać oddalone, jeśli dziecko nie chce kontaktu lub jeśli sąd uzna, że relacja z dziadkami nie leży w jego interesie.
Przykładowo, jeśli dziadkowie nie akceptują stylu wychowania przyjętego przez rodziców, negują zalecenia lekarzy dotyczące zdrowia wnuka lub próbują narzucać swoje poglądy religijne, sąd może uznać, że kontakty te mogą negatywnie wpływać na dziecko. Zdarzały się również sprawy, w których sąd oddalał wniosek, gdy dziadkowie próbowali używać kontaktów jako narzędzia do eskalowania rodzinnych konfliktów.
Czy kontakty mogą zostać ograniczone lub zakazane?
W niektórych przypadkach sąd może ograniczyć lub zakazać kontaktów dziecka z dziadkami (art. 1132 k.r.o.).
Takie decyzje podejmuje się, gdy:
-
kontakt z dziadkami szkodzi dziecku (np. w przypadku, gdy dziadkowie nastawiają dziecko przeciwko jednemu z rodziców, manipulują nim),
-
dziadkowie działają wbrew woli rodziców w istotnych sprawach dotyczących dziecka (np. w sprawach wychowawczych),
-
istnieją poważne konflikty lub w rodzinie, które mogą wpływać na bezpieczeństwo dziecka (np problem alkoholowy, przemoc).
Jak wygląda postępowanie sądowe w sprawie kontaktów dziecka z dziadkami?
Jeśli mimo prób polubownego rozwiązania problemu, dziadkowie decydują się na złożenie wniosku do sądu, pamiętaj, że:
-
wniosek kieruje się do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka – wydział rodzinny,
-
wniosek powinien zawierać propozycję konkretnych terminów i form kontaktów,
-
opłata sądowa wynosi 100 zł
Kontakty dzieci z dziadkami są ważnym aspektem relacji rodzinnych, który ma wpływ na rozwój dziecka. Choć dziadkowie nie mają automatycznego prawa do spotkań z wnukami, to w sytuacjach, gdy utrudnienia są nieuzasadnione, mogą dochodzić tego prawa w sądzie. Pamiętajmy, że najważniejsze jest dobro dziecka, które powinno być zawsze brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji.
Masz pytania dotyczące tej kwestii? Chciałbyś uzyskać więcej informacji o prawie do kontaktów z dziećmi? Skontaktuj się ze mną – chętnie pomogę!
Stan prawny: 2 lutego 2025 roku
Uwaga! Niniejszy post nie stanowi porady prawnej. Pamiętaj, że każda sprawa jest inna. W zależności od okoliczności w Twojej sprawie może być konieczne podjęcie szczególnych działań. Jeżeli masz wątpliwości, co należy zrobić w Twojej sytuacji, powinieneś skonsultować się z adwokatem.
