Czas wakacji to także powracający problem w wykonywaniu kontaktów z dziećmi. Masz uregulowane kontakty z dziećmi lub jesteś zobowiązana do wydania dzieci na kontakty z ojcem? Co grozi za niewykonywanie kontaktów z dziećmi lub niewydanie dziecka na kontakty? Czy można zmusić rodzica do kontaktów z dzieckiem? Co w wypadku, gdy to dziecko nie chce kontaktów z rodzicem?
Jeżeli nie masz jeszcze uregulowanych sądownie kontaktów z dzieckiem zobacz ten wpis: https://adwokat-michorczyk.pl/jak-przygotowac-sie-do-sprawy-o-kontakty-z-dzieckiem/
Co grozi za niewykonywanie kontaktów z dzieckiem?
Masz orzeczenie o kontaktach z dzieckiem wynikające z wyroku rozwodowego lub z postanowienia sądu rodzinnego, a drugi rodzic nie wykonuje tych kontaktów?
Nie tak rzadko zdarza się, że gdy opadnie kurz batalii sądowej rodzic, który w trakcie postępowania sądowego deklarował, że chce wykonywać kontakty z dzieckiem, po zapadnięciu orzeczenia sądu ich nie wykonuje. Czy można coś w takiej sytuacji zrobić? Rodzic na bieżąco sprawujący pieczę nad dziećmi ma także prawo do odpoczynku, a do wychowania dzieci zobowiązani są obydwoje rodzice. Prawem dziecka przy tym jest mieć zapewniony kontakt z obojgiem rodziców, niezależnie od tego czy mieszkają razem, czy nie.
Środkiem zaradczym na takie postępowanie rodzica jest postępowanie sądowe. Nie będzie tutaj mowy o standardowej „egzekucji”, jak ma to miejsce w przypadku alimentów. Jak wskazał Sąd Najwyższy, postępowanie dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem utraciło charakter egzekucyjny i stało się jednym z postępowań opiekuńczych. Jest ono sui generis postępowaniem rozpoznawczym, ograniczonym jednak tylko do fazy wykonawczej (Uchwała SN z 22.05.2013 r., III CZP 25/13, OSNC 2013, nr 12, poz. 140).
Postępowanie sądowe w sprawie wykonywania kontaktów jest dwuetapowe.
I. Postępowanie w sprawie zagrożenia nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej
W pierwszej kolejności musisz zainicjować postępowanie w sprawie zagrożenia nakazania zapłaty określonej kwoty za niewykonywanie kontaktów. Sąd nie wszczyna takiego postępowania z urzędu – musisz sama złożyć odpowiedni wniosek do sądu. Wniosek taki składa się do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka i podlega on opłacie sądowej w stałej kwocie 100 zł.
Do wniosku dołącz:
-
skrócony akt urodzenia dziecka z Urzędu Stanu Cywilnego;
-
orzeczenie, z którego wynika obowiązek kontaktów wraz z nadaną mu przez sąd klauzulą wykonalności;
-
dowody potwierdzające brak kontaktów z dzieckiem np. wydruki wiadomości sms, e-mail itp. – możesz także zawnioskować o przesłuchanie świadków, którzy potwierdzą brak wykonywania kontaktów przez rodzica.
Zgodnie z art. 598 (15) § 2 k.p.c. jeżeli osoba uprawniona do kontaktu z dzieckiem […], narusza obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy zagrozi tej osobie nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje […].
Sąd w takim postępowaniu może zagrozić osobie niewykonującej kontaktów z dzieckiem nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na Twoją rzecz. Jedyną przesłanką oznaczenia tej kwoty jest „sytuacja majątkowa” osoby zobowiązanej do zapłaty. Postanowienie takie podlega zażaleniu.
II. Postępowania w sprawie nakazania zapłaty określonej kwoty
Po uzyskaniu wskazanego wyżej postanowienia i dalszego braku wykonywania kontaktów musisz złożyć kolejny wniosek do sądu. Sąd nie wszczyna takiego postępowania z urzędu – musisz sama złożyć odpowiedni wniosek do sądu, który wydał poprzednie orzeczenie.
Zgodnie z art. 598 (16) § 1 k.p.c. jeżeli osoba, której sąd opiekuńczy zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, nie wypełnia nadal swego obowiązku, sąd opiekuńczy nakazuje jej zapłatę należnej sumy pieniężnej, ustalając jej wysokość stosownie do liczby naruszeń. Sąd może w wyjątkowych wypadkach zmienić wysokość sumy pieniężnej, o której mowa w art. 598 (15), ze względu na zmianę okoliczności.
Do wniosku dołącz dowody potwierdzające w dalszym ciągu brak kontaktów z dzieckiem np. wydruki wiadomości sms, e-mail itp.
Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Prawomocne postanowienie sądu, w którym nakazano zapłatę należnej sumy pieniężnej, jest tytułem wykonawczym bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności.
Co robić, gdy rodzic utrudnia wykonywanie kontaktów z dzieckiem?
Powyższą procedurę stosuję się także w drugą stronę. Tj. także w razie utrudnia przez rodzica sprawującego stałą pieczę nad dzieckiem wykonywania kontaktów np. przez niewydanie dziecka na kontakty, odmowę wydania dziecka na kontakty.
Jak wskazuje Sąd Najwyższy, z zawartej przed sądem ugody w przedmiocie kontaktów z dzieckiem wynika obowiązek takiego zachowania osoby sprawującej pieczę nad dzieckiem, które jest niezbędne do wykonywania albo właściwego wykonywania określonego w tej ugodzie sposobu utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez osobę uprawnioną (art. 598 (15) § 1 k.p.c). (Uchwała SN z 28.04.2022 r., III CZP 87/22, OSNC 2023, nr 1, poz. 1).
Zgodnie, bowiem z art. 598 (15) § 1 k.p.c. jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia, albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku.
Podobnie wskazana procedura jest dwuetapowa tj. w pierwszej kolejności musisz złożyć wniosek o zagrożenie nakazaniem zapłaty określonej kwoty pieniężnej. Dopiero po uzyskaniu takiego orzeczenia i dalszego utrudnia kontaktów, możesz złożyć wniosek o orzeczenie zapłaty wskazanej kwoty.
Czy można zmusić kogoś do wykonywania kontaktów?
Ponad wskazaną wyżej procedurę nie ma obecnie innego sposobu do „zmuszenia” do wykonywania kontaktów z dzieckiem. Sprawy takie są specyficzne, nie da się kogoś przymusić, jeżeli ktoś nie chce kontaktu z dzieckiem, jak ma to miejsce np. w przypadku alimentów (alimenty można wyegzekwować przez komornika). Jeżeli opisana wyżej procedura nie przynosi efektów tj. rodzic nie wykonuje kontaktów, nie ma żadnego organu, który mógłby rodzica do takich kontaktów zmusić.
Pamiętaj jednak, że uporczywy i powtarzający się brak kontaktów z dziećmi może zostać uznany przez sąd za brak zainteresowania dzieckiem i działanie wbrew jego dobru. W konsekwencji może prowadzić do ograniczenia, a nawet w skrajnych przypadkach pozbawienia władzy rodzicielskiej.
Planowane było wprowadzenia odpowiedzialności karnej za nieprzestrzeganie orzeczeń sądów w sprawie kontaktów (jak ma to miejsce w razie niealimentacji), ale na dzień niniejszego wpisu takie regulacje nie zostały jeszcze przygotowane.
Co w sytuacji, gdy to dziecko nie chce kontaktów z rodzicem?
A co w sytuacji, gdy to samo dziecko stwierdza, że nie chce mieć kontaktów z rodzicem. Zwłaszcza gdy mamy do czynienia z nastolatkami w okresie buntu nie jest to sytuacja rzadka. Dzieci mogą mieć też żal do rodzica, że zostało przez niego porzucone. Takie kwestie są niezwykle delikatne i winny być przepracowane z psychologiem.
Powyższy problem był przedmiotem rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia z 22 czerwca 2022 r. (sygn. akt SK 3/20). Trybunał stwierdził, iż niezgodne z Konstytucją są przepisy odnośnie wykonywania kontaktów w zakresie sytuacji, w których niewłaściwe wykonywanie lub niewykonywanie obowiązków związane jest z zachowaniem dziecka, niewywołanym przez osobę, pod której pieczą dziecko to się znajduje.
Jeżeli dziecko ze swojej własnej woli nie chce odbywać kontaktów z rodzicem, sąd nie może w takim wypadku stosować rygorów nałożenia kary pieniężnej. Sąd musi przy tym zbadać, że jest to własna wola dziecka, a nie narzucone stanowisko drugiego rodzica.
Stan prawny: 13 lipca 2023 rok
Uwaga! Niniejszy post nie stanowi porady prawnej. Pamiętaj, że każda sprawa jest inna. W zależności od okoliczności w Twojej sprawie może być konieczne podjęcie szczególnych działań. Jeżeli masz wątpliwości, co należy zrobić w Twojej sytuacji, powinieneś skonsultować się z adwokatem.
